Home Staging

ONROEREND GOED

Het communicatievak kent vele hoeken en gaten. Ooit gehoord van Home Staging? Momenteel overtreft het aanbod van onroerend goed de vraag aanzienlijk. Dat is nette makelaarstaal voor: het is takkenmoeilijk om je huis te verkopen. Een firma die Residence Visage Home Staging heet biedt hulp bij het aanlokkelijk presenteren van het object dat je wilt verkopen. Dat gaat verder dan wat makelaars gebruikelijk adviseren: ga met de witkwast door het huis en als er kijkers komen zorg dan dat dat het naar verse koffie en gebakken appeltaart ruikt.

“De Home Staging-consultant, die een geschoolde specialist is, weet hoe je onroerend goed in orde moet brengen en hoe je voorwerpen zo moet schikken dat het er zo luchtig en zo aangenaam mogelijk uitziet”, staat te lezen in het blad van de Tsjechische tak van de internationale makelaardij Century 21. “Home Staging verbergt niets maar probeert juist alle voordelen te laten zien waar het object over beschikt.”

Dat lijkt op het advies van de klassieke PR-adviseur, maar in dit geval moeten de stoelen aan de kant. Voor de geplande verkoop is een huis vaak overvol met dingen, zo leert de ervaring, en de levensstijl en de smaak van de bewoners sluiten hoogstwaarschijnlijk niet aan bij die van potentiele kopers. De inrichting overschaduwt dikwijls de voordelen van de ruimtes en de mogelijkheden van hoe je die kunt gebruiken, zegt het blad.

De Home Staging-consultant komt bij je langs en zorgt voor een aantrekkelijke presentatie op foto’s en bij bezoeken van kijkers. Die foto’s zijn heel belangrijk want de meerderheid van huizenzoekers zoekt eerst op het internet.

(2013)

Rembrandt gekaapt

CITYMARKETING

Amsterdam heeft Rembrandt gekaapt. Die stad maakt internationaal goede sier met de schilder die in Leiden werd geboren en daar bijna 25 jaar woonde voordat hij naar Amsterdam vertrok. Maar Leiden doet niet lullig en eert hem uitbundig in het Rembrandtjaar 2019, 350 jaar na zijn dood.

Hier vind je een formidabel programma van Leidse festiviteiten voor het Rembrandtjaar. Met wandelroutes langs plaatsen in de stad die iets met Rembrandt te maken hebben. Er is de Young Rembrandt Studio, en de Latijnse School die hij bezocht heet hier de Young Rembrandt School. Museum De Lakenhal organiseert een expositie over Rembrandt en de Gouden Eeuw.

Groots kostuumdrama

Een hoogtepunt was het weekend van 13 en 14 juli toen een deel van de binnenstad was omgetoverd in een stadsbeeld uit de tijd van Rembrandt. Een paar honderd vrijwilligers en vrijwilligsters beeldden Leidse burgers uit die tijd uit. Dat was ontzettend goed gedaan. Het was een groots historisch kostuumdrama met lakenhandelaren, verkopers, lichtekooien en bedelaars dat het aanbod van Netflix naar de kroon steekt.

Shaffy

Rembrandt is niet de enige die door Amsterdam werd gekaapt. Het gebeurde ook met Ramses Shaffy. Het is stuitend om op muzikaleontdekkingen.nl het volgende te moeten lezen: “Hij werd op achtjarige leeftijd in Parijs op de trein gezet door zijn moeder om alleen te reizen naar Amsterdam waar hij geadopteerd zou worden. Zijn leven speelt zich in de stad af.” Maar het was in Leiden waar hij opgroeide in een pleeggezin. Pas na zijn jeugd zocht hij zijn geluk in de hoofdstad. Leiden laat zich niet kennen. In juni werd achter het Leidse station een kunstwerk onthuld. Het is een boog. Uitgespaard tegen de blauwe lucht staan de woorden ‘Hoog Sammy kijk omhoog Sammy’.

Pilgrim Fathers

Het gaat te ver om te beweren dat de Verenigde Staten de Pilgrim Fathers hebben gekaapt, hun grondleggers. Het is wel zo dat deze godsdienstvluchtelingen uit Engeland in Leiden liefdevol asiel kregen voordat zij ‘m in 1620 naar Amerika smeerden ‘seeking a more abundant life’. Het versmade Leiden deed er, opnieuw, niet lullig over. De Pilgrim Father kregen er gedenktekens en een eigen museum.

(Juli 2019)

Witte ziekte

TONEELSTUK

Toen het coronavirus uitbrak, circuleerden er stante pede lijstjes van literaire werken waarin epidemieën voorkomen. Daarop ontbrak meestal het toneelstuk ‘De witte ziekte’ van de Tsjechische schrijver Karel Capek. Hij schreef toch over een heuse pandemie. Dit jaar wordt herdacht dat Capek 130 jaar geleden werd geboren.

Het stuk uit 1937 gaat over een ziekte die zich uit in witte vlekken op het lichaam en in een enorme stank. Ook vallen er stukken vlees af. De ziekte is ontdekt in China. Ze treft mensen die ouder zijn dan 45. Er zijn miljoenen slachtoffers, het is echt een pandemie. Sommigen bagatelliseren de ernst ervan, anderen gaan te keer tegen China. Een van de personages zegt: ‘dat krijg je ervan als we zulke achtergebleven landen tolereren. Niets dan honger en armoede, geen hygiëne’. Waar hebben we zulke geluiden eerder gehoord?

Nationaalsocialisme

Het stuk speelt zich af in een land waarvan de leiding aanstuurt op een oorlog. Er is een arts die in staat is de ziekte te genezen maar die de behandeling onthoudt aan wie verantwoordelijk zijn voor de oorlogsvoorbereidingen. Dit toneelstuk van Capek staat te boek als een scherpe waarschuwing tegen de verbreiding van het nationaalsocialistische gedachtengoed.

München

Capek, geboren dus in 1890, overleed in 1938. Dat was ironisch genoeg het jaar van het ‘Müncher Abkommen’, ook wel het verraad van Tsjecho-Slowakije genoemd. Dat was de overeenkomst tussen Nazi-Duitsland, Frankrijk, het Verenigd Koninkrijk en Italië over de annexatie van het Sudetenland door Hitler. ‘Peace for our time’ noemde de Britse premier Neville Chamberlain dat.

Robot

Capek was journalist en schreef romans en toneelstukken die je als dystopische sciencefiction kunt bestempelen. ‘De witte ziekte’ (Bílá nemoc) is daar een voorbeeld van. Hij waarschuwde tegen de gevaren van een doorgeslagen mechanisering en een uit de hand lopende wetenschap (R.U.R., De salamanderoorlog, De fabriek voor het absolute). Ook voorspelde hij het toepassen van atoomsplitsing en de rampzalige gevolgen ervan (Krakatit). Zijn toneelstuk R.U.R. (Rossum’s Universal Robots) gaf ons het woord robot.

Nederland

Ook schreef hij detective-verhalen, een boek over tuinieren en reisreportages . Veelal goedmoedige portretten van landen en volkeren in Europa. Hij bezocht Nederland, dat hij neerzette als een idyllisch land met molens, fietsers en koeien.

(Juli 2020)

Mongools communicatiesysteem

Een held, een strateeg, een wrede wereldveroveraar te paard. Zo zet het Nationaal Militair Museum in Soesterberg Dzjengis Khan neer in de aan hem gewijde tentoonstelling. Maar je kunt Dzjengis Khan (1162-1227) ook beschouwen als de man die de impuls gaf tot een gigantisch en uitgekiend communicatiesysteem.

Het was een continentaal communicatiesysteem van 10.000 verversingsposten en 300.000 paarden dat de Mongolen in staat stelde om op de hoogte te blijven van de ontwikkelingen in hun rijk. Dit rijk omspande, tot aan Hongarije, meer dan 8000 kilometer. Over de Mongoolse informatiesnelweg verplaatsten zich niet alleen goederen en mensen maar ook ideeën en bacteriën, zoals de verwekker van de pest.

Zo ziet Joris van Eijnatten het, hoogleraar cultuurgeschiedenis aan de Universiteit Utrecht. Hij schrijft erover in “Van dorpsplein tot cyberspace”. Het boek zoekt naar de constanten in communicatie, van oertijd tot het digitale heden. Daarnaast gaat het in op wat communicatie teweeg kan brengen. Ook transportmiddelen komen aan bod.

De grote verdienste van dit boek is dat het verbanden legt tussen maatschappelijke en technologische ontwikkelingen en communicatie. Interessant is het voor mensen die zich beroepshalve met communicatie en marketing bezig houden en diepgang zoeken maar ook voor wie geïnteresseerd is in de historie van media en de menselijke geschiedenis als geheel.

(Van dorpsplein tot cyberspace. Prometheus-Bert Bakker, prijs: 49,95)

(Foto van Nationaal Militair Museum)

(07-21-2017)

Schoenmaker uit Abchazië

Hij was geboren in Abchazië vlak na de Tweede Wereldoorlog. Hij leefde in de Sovjet-Unie en maakte Stalin mee. Nu heeft hij een schoenmakerswinkeltje in de Georgische hoofdstad Tbilisi. Nederland kent hij. Hij is er zelfs geweest. Ajax is zijn voetbalclub. Hij is 71 en erg zachtaardig.

(2017)

Bureaucratie

REPUTATIE VAN DE OVERHEID

Ondernemers toonden zich er verbaasd en tevreden over dat het coronahulpgeld zo snel op hun rekening stond. Een aardig compliment voor ambtenaren en anderen in de publieke sector die het steunprogramma voor bedrijven uitvoeren om de gevolgen van de economische neergang door corona te verzachten.

Bij alle kritiek op falend overheidsbeleid mag je weleens even stilstaan bij de nauwkeurige en punctuele dorknopers die in de kantoortuinen van hun anonieme gebouwen zonder ophef gewoon dingen regelen.

Je hoeft tegenwoordig maar de radio aan te zetten of je hoort een belangenvereniging of een politieke partij of een bedrijf zeggen dat de overheid iets moet doen. Die moet ingrijpen, de regie pakken, strenger handhaven en met geld over de brug komen. Zij doet dat ook, al zal het voor enkelen nooit genoeg zijn. Meer dan ooit wordt de sleutelrol van de publieke sector in de huidige crisis gezien en … gewaardeerd.

Slokop

Met die waardering is het weleens anders geweest. Hebben ze het nu alweer over mij? Ik dacht het vaak, als communicatieadviseur bij de rijksoverheid, wanneer er voor de zoveelste maal tekeer werd gegaan tegen die overheid. Bedrijven gaven af op de zogenaamde bureaucratie, burgers spraken van de (r)overheid als een zelfingenomen slokop en politici drongen aan op massaontslag van ambtenaren.

In eigen vlees

Ministers moesten ‘in eigen vlees snijden’, zo heette dat dan. Het was echter vooral het bestand van hardwerkende ambtenaren dat eraan moest geloven. Een politieke partij noemde een bezuiniging op de overheid zelfs een ‘bevrijdingsactie’. Ik zal de naam van deze partij niet onthullen om haar kansen bij de verkiezingen niet al te zeer te verkleinen, nu veel kiezers het momenteel juist moeten hebben van de ‘bureaucratie’ en weten dat deze een cruciale functie vervult.

Dorknopers

Had je het nou over dorknopers? Inderdaad. Een geuzennaam. Het Literatuurmuseum zegt daar het volgende over: 'Marten Toonder heeft zijn afkeer van fiscale en andere regelgeving van overheidswege samengebald in het personage Dorknoper, ‘ambtenaar eerste klasse’ van de gemeente Rommeldam. Deze hamsterachtige figuur treedt voor het eerst op in ‘Heer Bommel en de Partij van de Blijheid’ (1951). Hij past ambtelijke voorschriften en wetsartikelen rigide toe, waarmee hij in verschillende verhalen in belangrijke mate bijdraagt aan een goede afloop.'

(Juni 2020)

Avondje zappen in Mongolie

Entertainment op een Russische zender. Zes mannen zitten op barkrukken en de vraag is wie van hen gay is, oftewel een 'gomoseksualist'. Voor de identificering is een vrouw met een zesde zintuig ingehuurd, die met ogen dicht en zwierige gebaren de vibraties voelt en de homo eruit pikt. Smakeloos, al had het interviewtje met hem nog wel iets menselijks. Hij mocht vertellen hoe hij zijn geaardheid altijd heeft moeten verbergen.

Dit leverde een avondje zappen in het Aziatische Mongolie op, naast ook een interview op een ander Russisch kanaal met een gelauwerde actrice, in likkende stijl afgenomen. En een discussie van wat oudere heren over de Krim. Strekking: de Krim hoorde altijd al bij Rusland en goed dat Poetin het schiereiland eindelijk in de Russische haven heeft teruggeloodst.

In Ulaanbaatar een avond zwerven langs Mongoolse tv-zenders en die van andere Aziatische landen is zo anders dan een avond zappen in pakweg Bolivia. Heel Latijns-Amerika wordt met Spaans/Portugees bestreken. Op de Aziatische zenders klinken behalve Mongools en Russisch ook Chinees, Koreaans, Kazachs en andere niet-verstaanbare talen.

Fashion TV met die domme, gehaaste loopjes komt er dan soms als een rustpunt tussendoor. Met na afloop van de show altijd een verlegen, in vodden gehulde sloeber die de catwalk opstrompelt en die de ontwerper blijkt te zijn.

Wat veel Aziatische zenders overigens gemeen hebben met de Latijnsamerikaanse is dat ze het eigen land zo bewonderen. Landenpromotie gecombineerd met de bevestigng aan wie er wonen, dat die het enorm getroffen hebben. Zo zie je op het televisiescherm stromende rivieren voorbijkomen, hoge bergen, fantastische oogsten, kuddes paarden, kuddes geiten, kamelen, voortsnellende ruiters, dansende mensen, optredens van musici met typische instrumenten en veel, veel blije gezichten.

(04-04-2014)

Frankenstein

Mary Shelley was pas 19 toen ze 'Frankenstein, or the Modern Prometheus' schreef. De roman was het resultaat van een afspraak tussen haar, Lord Byron, Percy Bishy Shelley en de arts John William Polidori om een origineel spookverhaal te schrijven. 'Frankenstein' verscheen 200 jaar geleden, in 1818.

In een tijd waarin de mens levende wezens en robots kan scheppen, is de roman van Mary Shelley nog actueel. Zo neemt het boek morele overwegingen in acht. Frankenstein, de schepper van het “monster”, besloot een ook door hem gecreëerde vrouw toch maar te doden om onheil brengend nageslacht te voorkomen.

Frankenstein is dan ook niet alleen een gothic novel maar vooral een filosofische roman. Dat zegt kenner dr Wim Tigges, voormalig docent Engelse letterkunde aan de Universiteit Leiden. Hij hield op 25 maart 2018 bij de Mayflower Bookshop in Leiden een lezing.

Wat doet Prometheus in de ondertitel? Volgens de Griekse mythologie schiep Prometheus de mens uit klei en stal hij het vuur van de Olympus voor de mensen. Oppergod Zeus strafte hem door hem aan de Kaukasus te ketenen waar een adelaar in zijn lever pikte, die daarna weer aangroeide, en zo opnieuw en opnieuw. In Georgië zijn er verschillende plekken naar Prometheus genoemd.

(03/26/2018)

De truc met het lege stembiljet

VERKIEZINGEN

Armenie, presidentsverkiezingen. De zittende man, Serzj Sarkisian, mag weer vijf jaar aanblijven. De uitslag wordt met gelatenheid en cynisme ontvangen. Zijn opponent spreekt van omkoping en fraude en eist, tevergeefs, de overwinning op.

We schrijven 18 februari 2013. De Armeense televisiezender Gala TV zendt een reportage uit over het vervoeren naar stemlokalen van mensen die onder druk zouden zijn gezet om op Sarkisian te stemmen. De zender toont daarbij beelden van het aanbieden van geld in ruil voor een stem.

Volgens Gala TV werd gebruik gemaakt van de "truc met het lege stembiljet". Die gaat zo. Als groep die belang heeft bij de verkiezing van een bepaalde kandidaat en niet terugdeinst voor fraude, zorg je dat je een stapeltje stembiljetten te pakken krijgt. Dat doe je bijvoorbeeld als deze gedrukt worden. De door jou ingevulde biljetten geef je aan arme senioren. Die moeten die biljetten in de stembus deponeren. Het aan hen uitgereikte lege biljet moeten ze vervolgens bij jou inleveren. Daar geef je hun geld voor. Daarna breng je die biljetten op dezelfde manier in de circulatie. Enzovoort. Aldus Gala TV.

(2013)

Een redenering van likmevestje

Terwijl de schulden van Griekenland opnieuw voor hoofdpijn zorgden, verscheen “Het Verdrag van Maastricht 25 jaar later” van Jo Cortenraedt en Maarten van Laarhoven. Dit boek bevat interviews met 15 sleutelfiguren van de Eurotop die leidde tot het verdrag, dat op 7 februari 1992 werd getekend. Het was de aanzet voor de omvorming van de Europese Gemeenschap tot Europese Unie en voor de invoering van de euro.

Over Griekenland gaat het interview met Frits Bolkestein, voormalig minister van Defensie en Eurocommissaris. Hij had naar eigen zeggen zijn best gedaan om Italië buiten de muntunie te houden. Maar: “Bondskanselier Kohl wilde de Italianen erbij hebben. De Fransen wilden dat ook, want als Italië er niet bij was, dan zou Frankrijk het zwakste lid zijn. Dit alles is zeer te betreuren. In het bijzonder omdat later Griekenland ook lid is geworden. De Europese Raad vond dat men de Grieken niet mocht onthouden wat men de Italianen had gegeven. Dat is natuurlijk een redenering van likmevestje. Ze toont de lichtzinnige wijze aan waarop op het hoogste niveau werd geoordeeld over belangrijke Europese zaken.”

In het boek komen verder de toenmalige premier Ruud Lubbers en EU-voorzitter Jean-Claude Juncker aan bod. Zo ook journalist Kees Boonman en Camille Oostwegel van Château Neercanne. De laatste geeft een kijkje in menselijke factoren. Zo hoorde hij koningin Beatrix zeggen: ‘ik ben gastvrouw hier en ik bepaal hoe lang de lunch duurt’.

“Het Verdrag van Maastricht 25 jaar later” verschijnt in een tijd van grote EU-perikelen, zoals het genoemde Griekenland, de Brexit en massa-immigratie. Het is uitstekend geschreven. Het is opinievormend in het licht van de huidige heruitvinding van de EU. Het bevat wat sombere zwart-wit-foto’s, waardoor die Eurotop ook heel lang geleden lijkt. Behulpzaam is de begrippenlijst die EU-jargon (subsidiariteit, opting-out) uitlegt.

Auteur Jo Cortenraedt (1954) is hoofdredacteur van Chapeau Magazine en producent van L1 TV. Hij werkte als ANP-redacteur en als correspondent voor het NOS Journaal en De Telegraaf. Mede-auteur Maarten van Laarhoven (1965) werkte bij de Limburgse dagbladen en is nu zelfstandig journalist. (2017)

(Uitgeverij Leon van Dorp, Heerlen, € 19,50)

19e-eeuwse Rus die blogging voorzag

Sociale media zijn niet meer weg te denken en de blogs vliegen je om de oren. De Russische schrijver Vladimir Odojevski voorzag dit verschijnsel in de negentiende eeuw maar hij plaatste het pas in het jaar 4338.

Hij verrekende zich dus danig en zijn visie op de toekomst is amusant. Paarden zijn in onbruik geraakt als transportmiddel. De Russen verplaatsen zich in ‘elektrorijders’ en luchtschepen en hebben last van immigranten die zich niet aanpassen en ‘alleen maar flink willen verdienen’.

Wie wil kan in de volgende passage een ‘voorspelling’ zien van blogging en van het internet: “Eindelijk kregen we vandaag de huiskrant van de eerste minister hier, waarin we, tussen twee haakjes, bij hem werden uitgenodigd voor een soiree. Je moet weten dat in veel huizen, vooral van mensen die veel relaties hebben, zulke kranten worden uitgegeven; ze komen in plaats van de gebruikelijke correspondentie. In deze krant lees je gewoonlijk een bericht over de gezondheid of ziekte van de heer en vrouw des huizes en andere huiselijke nieuwtjes, vervolgens verschillende gedachten, opmerkingen, tips en ook uitnodigingen. Bovendien zijn voor contacten in onvoorziene gevallen tussen de bekende huizen magnetische telegrafen aangelegd via welke mensen die ver van elkaar wonen met elkaar kunnen praten.”

Odojevski (1803-1869) was naast Russisch vorst en romantisch schrijver ook muziekkenner. Hij was, net als de dichter Poesjkin, redacteur van het tijdschrift Sovremennik (De Tijdgenoot). Bekend zijn vooral zijn verhalen onder de titel Russische Nachten.

“Het Jaar 4338” van Odojevski is uitgegeven in een tweetalige uitgave. Zij is onderdeel van de sympathieke serie Slavische Cahiers die minder bekende Slavische literatuur toegankelijk maakt. De vertaling van oud-hoogleraar Slavistiek Willem Weststeijn is uitstekend.

(Uitgever: Pegasus. Prijs: € 9,90)

(2022)

Klassefeestje

Het is een wazige afbeelding, gefotografeerd door glas heen. Ze hing aan de wand in de wachtruimte van een televisiezender in Ulaanbaatar, hoofdstad van Mongolië. Deze foto is het gedeelte waarop zowel Stalin als Poetin te zien zijn in één groot verband met Einstein en koningin Elisabeth. Kijk eens goed naar de houding van Poetin. Die is interessant. Gewoonlijk zie je Poetin als hij met strak gezicht een toespraak houdt of een wat wiebelend macho-loopje doet, klaar om op elk moment zijn pistool te trekken. Soms zit hij met ontbloot bovenlijf op een paard of is hij aan het vissen. Maar hier is hij ontspannen met een tevreden lachje. Hij zit erbij alsof hij op een klassefeestje tegen de muur zit, en hij heeft de zelfingenomen houding van iemand die over zijn klasgenoten denkt: jullie krijg ik later nog wel. (15-03-2018)

President op je bureau

RESULTAAT

Dit is de werkplek van een Russische ondernemer, de directeur van een reclamebureau in Astrachan. Er staat een portret van president Dmitri Medvedev. Zonder duidelijke reden staat er een haas met een rode broek naast hem. Op de vraag waarom de president daar staat antwoordt de ondernemer: ‘’Je hoort respect te tonen voor de leiding van je land”. Dat lijkt op de bijbelse opvatting dat je de overheid moet gehoorzamen die over je is gesteld.

De volgende vraag is of Medvedev wel op je bureau moet staan als algemeen wordt vermoed dat premier Vladimir Poetin, voormalig president, feitelijk aan de touwtjes trekt. Antwoord: “Het is een duo en hoe ze de taken verdelen is niet belangrijk. Het resultaat telt.”

Als het duo zijn zin krijgt dan wordt de eerste in 2012 opnieuw president en neemt Medvedev het premierschap van hem over. Door later nog een keer stuivertje te wisselen zouden zij, als duo, volgens het electorale systeem in Rusland tot 2036 het land kunnen blijven leiden. Poetin is dan 84, Medvedev 71. Dat zou weer aardig lijken op de gerontocratie waar de Sovjet-Unie patent op had. Denk aan Brezjnjev, die als zeventiger in functie overleed.

Sinds de ontbinding van de Sovjet-Unie in 1991 zoekt Rusland met vallen en opstaan naar een passende vorm van democratie. Democratie is voor veel Russen een scheldwoord, een ander woord voor armoede. Want wie politiek niet dwars lag onder het Sovjetsocialisme had vaak best een goed leven, met werk in een staatsfabriek of op een collectieve boerderij en met recht op allerlei voorzieningen.

Maar wie moeite heeft zijn eigen broek op te houden in een kapitalistische samenleving kan makkelijk in de verleiding komen om de democratie daarvan de schuld te geven.

(1-10-2011)

Duitse les

PROPAGANDA

Op de schoolreünie gaven oud-docenten nog eens een lesje om tegemoet te komen aan de nostalgie van de oud-leerlingen. Een stuk of 15 van ons kozen Duits. De inmiddels 73-jarige leraar las “Ein Freund der Regierung” voor van Siegfried Lenz, geboren in 1926 en nog in leven. Het verhaal gaat over propaganda van alle tijden, die bedenkelijke hoek van het communicatievak.

In dat verhaal worden journalisten uitgenodigd om een kijkje te nemen in een land dat de reputatie heeft het niet zo nauw te nemen met democratie en mensenrechten. (Gek genoeg zijn dat vaak landen die zich Democratische republiek of Volksrepubliek noemen. Echt democratische landen hebben die toevoeging niet nodig.)

Een veel te aardige gids leidt ze rond. (In de Sovjet-Unie [1922-1991] waren die begeleiders meestal jongens en meisjes die te goed Engels spraken. Een goede opleiding of in de VS of Engeland studeren waren vooral weggelegd voor kinderen van ouders die gebeiteld zaten in het socialistisch establishment. In het gesloten Iran van 2006 werd ik overigens ook eens rondgeleid door zo’n veel te goed Engels sprekende gladakker.)

En wat zulke regimes meestal doen, gebeurde ook in het verhaal van Lenz. Ze lieten een “neutrale” figuur vertellen over de verworvenheden van het land en de regering, hier een dorpsbewoner, een deelgenoot van deze zogenaamde hemel op aarde. Maar wat blijkt? Bij het afscheid duwt de dorpsbewoner een van de journalisten een propje in de hand. Daar zit een tand in die hem uit de mond was geslagen toen hij was gemarteld om hem te dwingen de lof te zingen van de regering.

De ik-figuur van het verhaal was die journalist. De leraar vroeg: waarom zou Siegfried Lenz het verhaal in de ik-persoon hebben verteld? Omdat het dan veel overtuigender is, was het goede antwoord. Aangedaan en overtuigd van de streken van bepaalde regimes dropen we af naar de borrel van de reünie.

(2013)